موزه‌ای برای میلیون سالگان جهانی
افزودن به علاقمندی ها
شما وارد سایت نشده‌اید
جنگل‌های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران بر اساس معیار ۹گانه به شماره ۱۵۸۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد و اینک از همه آنانی که میراث‌دار اسناد یا اشیائی در این خصوص هستند برای تشکیل هرچه بهتر موزه جنگل‌های هیرکانی دعوت به همکاری شده است. به گزارش هنر گیلان جنگل‌های هیرکانی میلیون ساله که بخشی از آن در گیلان است، دهم جولای ۲۰۱۹ در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو ثبت جهانی شد و اینک در چهارمین سالگشت این خوشایند، مدیر پایگاه میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی گیلان از تمامی علاقمندان، تشکل‌ها، فعالان محیط زیست، اندیشمندان، صاحبنظران و دوستداران طبیعت درخواست کرده است تا ضمن ارائه پیشنهادات خود برای تشکیل هرچه بهتر موزه جنگل‌های هیرکانی در تهیه اسناد و اشیاء بر اساس اطلاعات داده شده، همکاری نمایند.
این جنگل‌ها به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد تا این میراث باستانی یگانه به نام ایران و برای جهانیان تا ابد باقی بماند.
جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های شمال ایران با پیشینه تکامل ۲۵ تا ۵۰ میلیون ساله، مانند نواری سبز به درازای ۸۵۰ کیلومترکناره های جنوبی دریای کاسپین کشیده شده اند. تغییرات بارشی و ارتفاعی زیاد، تنوع در شرایط اکولوژیکی از خاور تا باختر، پراکندگی بی‌مانند در گونه‌های گیاهی و جانوری از ویژگی‌های برجسته این جنگل‌های بی‌همتاست.
از این جنگل‌ها به‌عنوان "فسیل زنده" یا "موزه طبیعی" و مادر جنگل‌های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می شود؛ زیرا خاستگاه و یکی از مهمترین پناهگاه های باختر اوراسیا برای گونه‌های گیاهی باقیمانده از دوران سوم زمین شناسی، انواع نادر و در معرض خطر گیاهی و جانوری و گونه‌های بومی محلی، منطقه ای و جهانی یگانه به شمار می‌روند.
اگر چه پیشینه هزاران سال همزیستی با انسان از آسیب‌های فراوان به این جنگل‌های باستانی و یگانه حکایت می‌کند اما در شیب‌های تند و غیرقابل دسترس و ارتفاعات بالا، بخش‌های وسیعی از جنگل های هیرکانی روند تکامل طبیعی خود را می‌پیمایند و ما را بر آن می دارند که در حفاظت از این گنجینه ارزشمند باستانی بکوشیم.
جنگل‌های هیرکانی در تیرماه سال ۱۳۹۸ در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان-باکو- به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار با مساحت ۵۸ هزار و ۵۳۴ هکتار در استان گیلان قرار دارند.
موزه ای با هدف حفاظت برای نسل آینده سرپرست پایگاه میراث جهانی
جنگل‌های هیرکانی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان گفت: میراث طبیعی هیرکانیان شامل ۱۲ سایت در پنج استان کشور از میان سه سایت در گیلان است و تصمیم بر آن است تا آموزش حفاظت برای ماندگاری آنها مردمی شود.
فریبا بابایی اظهار کرد: هیرکانیان صرفا یک اثر طبیعی نیست هزاران سال تاریخ تکاملی انسان، ترکیب فرهنگ و طبیعت است که می‌خواهیم بر جنبه‌های فرهنگی و برندسازی در خصوص این میلیون سالگان تاکید شود.
وی تصریح کرد: لذا نمونه هرباریومی (مجموعه‌ای از گیاهان خشک و حفظ شده و اطلاعات مربوط به آنها است که برای مطالعات علمی استفاده می‌شود) گونه‌های گیاهی، نمونه تاکسیدرمی انواع جانوری، نمونه‌های حشرات فیکس شده و فسیل گونه‌های گیاهی و جانوری و نیز بذر گونه‌های جنگلی و درختان دست کاشت، عکس‌های قدیمی از جنگل که هر یک می توانند یادگاری برای نسل های آینده از این میراث جهانی برای فرزندانمان در موزه هیرکانیان باشد.
وی عنوان کرد: زندگینامه و تصاویر مشاهیر علم جنگ، کتاب، اسناد، نشریات، نمادها و پوسترهای قدیمی، عکس‌های هوایی قدیمی از جنگل، ابزار و تجهیزات اندازه‌گیری، آماربرداری و بهره‌برداری جنگل، ابزارآلات سنتی مورد استفاده در زندگی مردمان خطه هیرکانی مانند انواع قایق‌ها، انبار برنج و ابزار آلات کشاوری و غیره که از چوب درختان جنگلی تهیه شده‌اند بخشی دیگر از یادگارانی است که می‌تواند در این موزه در معرض دید قرار گیرد.
فریبا بابایی توضیح داد: جانمایی موزه جنگل‌های هیرکانی با حمایت و تحت نظارت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در شهرستان رودبار با هدف آشنایی با میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی، افزایش سطح اطلاعات عمومی در مورد این میراث طبیعی ارزشمند و گسترش فرهنگ حفاظت از طبیعت انجام و راه‌اندازی می‌شود.
وی تصریح کرد: در این موزه اطلاعاتی در مورد تنوع زیستی، تاریخ طبیعی، باستان شناسی، دانش بومی، ارتباط انسان با طبیعت، معرفی بزرگان علم جنگل، تغییرات سطح جنگل‌های هیرکانی از گذشته تاکنون، ابزارها و تجهیزات مورد استفاده در علوم جنگل از ایران باستان تا امروز ارائه خواهد شد.
بیشتر بدانیم:
دود هیزم هیرکانیان به چشم فرزندانمان خواهد رفت
شی سپاری به گنجینه‌های هویت گیلان
سرپرست پایگاه محلی میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان ضمن بازدید از درخت کهنسال تالش بمناسبت سالروز ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی گفت:درختان کهنسال در هر نقطه‌ای از کره زمین ذخایر ارزشمند ژنتیکی، گیاه‌شناسی، فرهنگی و حتی تاریخی محسوب شده و برای ماندگاری و حفاظت از آنها تلاش‌های بسیاری انجام می‌شود. ژن‌های برتر، محیط‌های طبیعی مناسب، توجه ویژه مردم به محصول‌دهی مناسب درختان، قرارگیری در مکان‌های تاریخی و مذهبی و همچنین اعتقادات خاص از دلایل طول عمر استثنایی درختان کهنسال هستند.
بابایی افزود: مطالعات زیربنایـی شناسـایی و تکثیـر درختان کهنسال می‌تواند ایران را در عرصـه بین المللـی به عنـوان یـک کشـور بـا سـرمایه ذخایـر ژنتیکـی ارزشـمند در موضـوع محیـط زیسـت و جنگل معرفـی کند. علاوه بر ارزشهای اکولوژیک این درختان می‌توانند مقصد گردشگری جذابی برای بسیاری از دوستداران طبیعت باشند که تاثیر زیادی در توانمندسازی روستائیان و اقتصاد گردشگری منطقه دارد.
وی گفت: در همین راستا پرونده ثبتی درخت سرخدار کهنسال روستای بنون با سن تقریبی ۴۷۰ تا ۵۲۰ سال تهیه شده و در نوبت ثبت در فهرست میراث‌ملی ایران قرار دارد. امید است با ثبت این درخت کهنسال بسیار ارزشمند، گام مثبتی در راستای حفاظت موثر و پایدار از این درخت کهنسال و توسعه گردشگری منطقه برداشته شود.
هنر، زبانی خوشایند برای حفاظت از هیرکانیان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان می‌گوید: جنگل‌های هیرکانی پناهگاه گونه‌های مختلفی از حیات وحش و گیاهان در معرض خطر به شمار می‌رود و سه سایت جنگل‌های هیرکانی واقع در شهرستان‌های رودبار، تالش و فومن میراثی ارزشمند از تمدن مردم گیلان است.
ولی جهانی بیان کرد: عوامل متعددی چون دست‌اندازی‌های انسانی، ویلاسازی، سدسازی، قطع بی‌رویه، قاچاق چوب، زباله، چرای بیش از حد دام و شکار غیرقانونی از جمله مواردی است که این میراث ارزشمند استان را مورد تهدید قرار داده و این اداره‌کل در تلاش است تا با استفاده از ظرفیت‌های ایجاد شده از طریق ثبت این سایت‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو از آن به نحو شایسته‌ای حفاظت و حراست کند.
وی با بیان اینکه گونه‌هایی در جنگل‌های هیرکانی وجود دارد که شاید به چشم مردم عادی تنها یک درخت یا گیاه جلوه کند در حالی‌که اینها گونه‌هایی از فسیل هستند و در هیچ جای جهان وجود ندارند و تنها جایی که باقی مانده‌اند در این نقطه از زمین است لذا وظیفه ماست که بر گسترش فرهنگ حفاظت زیست محیطی با زبان خوشایند هنر تاکید ورزیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، ایجاد موزه را بعنوان گنجینه‌هایی از هویت یکی از راه‌های تاکید بر حفاظت عنوان کرد و افزود: علاوه بر موزه از طراحان لباس، نقاشان، عکاسان و دیگر فعالان رشته های هنری خواسته شده است در زمینه آموزش برای حفاظت از این میراث طبیعی جهانی اهتمام ورزند زیرا بهره‌مندی از زبان هنر برای جامعه خوشایند است.
از میان سایت‌های ثبت شده در فهرست میراث جهانی، سایت‌های طبیعی به دلیل آسیب پذیری زیاد از بالاترین سطح حفاظتی برخوردار هستند. هرگونه دخل و تصرف و تخلف از ضوابط حفاظتی در این سایت‌ها که منجر به از بین رفتن یکپارچگی سایت‌های ثبت شده و تهدید ارزشهای برجسته جهانی آن شود، خطر خارج کردن این سایت‌ها از فهرست میراث جهانی را به دنبال خواهد داشت.
در اجرای قانون الحاق ایران به کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (۱۹۷۲) مصوب۱۳۵۳مجلس شورای اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نقشه و ضوابط حفاظتی مربوط به اثر طبیعی"جنگل های هیرکانی" را در تاریخ سوم تیر ماه ۱۴۰۰ شماره ۸۳۶۷/۱۴۰۰۲۱۰۰ به استانداری گیلان ابلاغ نموده است. با توجه به این قوانین محدوده عرصه و حریم اثر مذکور تحت نظارت این وزارت بوده و هرگونه دخل و تصرف و تخلف از ضوابط حفاظتی جرم محسوب شده و مرتکبان مشمول مجازات های قانونی خواهند بود.
بر اساس این ضوابط حفاظتی، هرگونه دخل و تصرف، ساخت و ساز، تخریب، خاکبرداری، خاکریزی، ورود ماشین آلات سنگین، قطع درختان، بوته کنی، تجاوز به عرصه و حریم و در کل هر گونه تخریب منجر به از بین رفتن یکپارچگی اثر و تهدید ارزشهای برجسته جهانی آن ممنوع است؛ و انجام هر گونه فعالیتی از جمله گردشگری در این عرصه ها تنها با اجازه و نظارت دفتر پایگاه هیرکانی ممکن خواهد بود.
۵ هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی در گیلان شناسایی شده که یک هزار و ۲۳۵ اثر از گیلان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و ۲۳ موزه در استان فعال است که از این تعداد ۱۳ موزه تخصصی در ۲ سال اخیر ایجاد شده است و طی سال‌های یادشده شی‌سپاری به موزه‌های گیلان افزایش یافته است؛ بطوریکه در آخرین موارد، تعدادی کتاب ارزشمند به موزه میراث طبیعی و تنوع زیستی گیلان ۱۰۳ ظرف فاخر از فرهنگ چای به موزه کاشف‌السلطنه لاهیجان و در تازه‌ترین مورد یک تابلوی رشتی دوزی به موزه تخصصی این هنر اهدا شده است.