ارمغان بهار در دستان تکم خوانان آستارا

به گزارش هنر گیلان در آستانه بهار، عطر و بوی عجیبی گوشه و کنار آستارا را فرا می گیرد که همه این ها نشانگر طراوات، تازگی و نشاط است. این روزها اتفاق های خوب زیادی تصویر بهار را در ذهنت مجسم می کند، اتفاقاتی که از کنار آنها نمی شود به سادگی گذشت.

وقتی جریان یافتن مسیر زندگی را در دستان پینه بسته تکم خوانان پیر می بینیم، پی به عظمت بهار می بریم که آرام و آهسته در گوش مردم شهر صفا و همدلی را نجوا می کند.

صدای پای چوبی تکم این روزها صدای آشنایی است که در کوچه ها و خیابان های شهر، شعر زندگی را مرور می کند. یکی از شهروندان آستارایی می گوید: در زمان های قدیم تکمچی ها و تکم گردانان بین دو چهارشنبه آخر سال یعنی کول چرشنبه (چهارشنبه خاکستری) و اود چرشنبه (چهارشنبه آتش) می آمدند و اشعارشان را خوانده و به خاطر آمدن عید، مژدگانی می گرفتند.

علی علی نیا ادامه می دهد: طی سالیان اخیر از تعداد تکم خوانان در روستا و به خصوص مناطق شهری آستارا کاسته شده و این رسم بایستی با اجرای برنامه های فرهنگی احیا شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آستارا نیز روز چهارشنبه در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: سال قبل آئین های فراموش شده نوروز نظیر تکم خوانی و تخم مرغ بازی برای نخستین بار در قالب جشنواره ای با عنوان نوروزگاه در این شهرستان به معرض نمایش گذاشته شد.

پردل امیری نژاد با اشاره به اینکه در روز 26 اسفندماه دومین جشنواره نوروزگاه در آستارا برگزار خواهد شد، افزود: آئین تکم خوانی، نویددهنده تولد و تازگی طبیعت است و این رسم جزو فرهنگ معنوی کشور ما محسوب می شود.

وی ادامه داد: با توسعه زندگی ماشینی توجه اقشار مختلف مردم و به خصوص نسل سوم به این رسوم سنتی کم شده و این امر می تواند زنگ خطری جدی برای فرهنگ بومی منطقه باشد.

امیری نژاد با بیان اینکه به برخی از رسوم در کشور ما فقط در ایام خاص توجه می شود، اظهار کرد: هم چنان که انسان همواره به پویایی و نو شدن احتیاج دارد، به همان اندازه به تماشای رسوم رنگین نوروز نیازمند است چراکه این آئین ها ریشه در صفا و صمیمت ملت ایران دارد.

تکم، عروسک چوبی است و به فردی که این عروسک را می چرخاند تکم خوان و یا تکم گردان گفته می شود. این شخص با گشت و گذار در سطح شهر و روستا، کوچه ها و معابر، اشعار شیرینی را به زبان آذری زمزمه می کند.

اکثر اشعار تکم خوانان موزون بوده و به همین علت برخی مواقع در کنار تکم خوانان افرادی به عنوان نوازنده دف حضور دارند تا فضایی سرشار از شادی و نشاط را برای اهالی منطقه فراهم کنند.

در مفهوم اغلب اشعار تکم خوانان، نوید رسیدن بهار موج می زند و پدران و مادران ما برای ورود تکم خوانان به حیاط خانه هایشان، لحظه شماری می کردند و حضور آنها و شنیدن اشعارشان را برابر با فزونی خیر و برکت در آغاز سال تلقی می کردند.

تکم به تنهایی ارزش و اهمیت چندانی ندارد ولی آنچه که به این عروسک چوبی جایگاه و ارزش می بخشد، خوانده شدن اشعار نوروزی است.

اغلب تکم خوانان در آستانه بهار این گونه آواز می خوانند: سیزون بو تازه بایراموز مبارک (عید نو شما مبارک باشد)/ آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز مبارک (ماهتان، سالتان، هفته تان، روزتان مبارک)/ جناب جبرئیل نامه گتوردی (جناب جبرائیل نامه آورد)/ گتور جگین پیمبره یتوردی (به محض آوردن به پیامبر رسانید)/ مبارک قوللارین گویه گوتوردی (پیغمبر هم دستهایش را بر آسمان برداشت)/ سیزون بوتازه بایراموز مبارک (عید نو شما مبارک باشد)/ آیوز، ایلوز، هفتوز، گونوز مبارک (ماهتان، سالتان، هفته تان، روزتان مبارک)

شهرستان آستارا با 86 هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان واقع شده و اکثر مردم این شهر به زبان آذری تکلم می کنند.