ادای احترام به شهلا ریاحی اولین کارگردان زن ایران به قلم سید رضا اورنگ

رقابت شانه به شانه کارگردانان زن ایرانی با مردان در عرصه سینمای ایران

«مرجان» اولین فیلم ایرانی است که توسط یک کارگردان زن به نام شهلا ریاحی در سال 1335 ساخته شد.در آن زمان اتفاقی نادر در سینمای ایران بود و در باور کسی نمی گنجید.شهلا ریاحی شجاعتی به خرج داد که تاثیر آن اکنون در سینمای ایران دیده می شود.

پس از انقلاب اسلامی زنان ایرانی با جدیت قدم در راه کارگردانی گذاشته و جایگاه خود را تثبیت کردند.برای بانوان ایرانی و خارجی در عرصه ای که مردان در آن حرف اول را می زنند، کارگردانی فیلم های بلند کاری است سخت و نفسگیر،زیرا برای اثبات خود باید چند برابر مردان از خود تلاش و خلاقیت نشان دهند.در جهان نیز تعداد کارگردانان زن بسیار محدود و قابل شمارش است.یکی از کارگردانان زن که شهرت جهانی دارد لنی ریفنشتال آلمانی است که با ساخت فیلم عظیم «پیروزی اراده» مردان را به تعجب واداشت.در حال حاضر نیز تعداد کارگردانان زن در جهان انگشت شمار هستند،به خصوص در هالیوود که عرصه ای مردسالار است.

پس از انقلاب شاهد یکه تازی کارگردانان زن در عرصه فیلمسازی بوده و هستیم.امروز در ایران دیگر نمی شود مردان و زنان کارگردان را از یکدیگر تفکیک کرد،زیرا زنان نیز همپا با مردان، هر سال تعدادی فیلم سینمایی را کارگردانی و راهی پرده سینماها می کنند.

در گذشته هرگز کسی فکر نمی کرد روزی برسد که در ایران فرهنگ خیز، این تعداد کارگردان زن مشغول به فعالیت باشند.

پیش از انقلاب با وجود آزادی های آنچنانی،شاهد این نوع فعالیت درمیان زنان نبودیم.سینمای آن دوران کاملا مردسالار و زن ستیز بود.گویی زنان فقط حق داشتند نقشی را در کنار مردان به عهده بگیرند.

سینمای امروز ایران، به خاطر حضور فعال کارگردانان زن وضعیتی متفاوت با گذشته دارد.دیگر ساخت فیلم توسط بانوان به امری طبیعی تبدیل شده و تعجب آور نیست،هرچند مشکلات هنوز وجود دارد ،اما این مشکلات برای کارگردانان مرد نیز وجود دارد.

کارگردانان زن ایرانی که زمانی تعدادشان از انگشت های یک دست بیشتر نبود،امروز با اضافه شدن جوانان تازه نفس و جویای نام، جمع قابل توجهی را تشکیل می دهند.مطمئنا در آینده ای نه چندان دور کارگردانان بانو حرف هایی بیش از این در سینمای ایران خواهند داشت.

در دوره سی و هفتم جشنواره فیلم فجر نیز زنان کارگردان در کنار مردان به رقابت می پردازند،آن هم رقابتی تنگاتنگ.

امیدواریم کارگردانان زن ایرانی هر روز بر دانش و توانایی خود بیفزایند تا خدای نا کرده دولت مستعجل نباشند.این توانایی در قوه زنان ایرانی وجود دارد،امیدواریم هرچه زود تر به فعل تبدیل شود.

متاسفانه امروز کمتر کسی سراغی از شهلا ریاحی اولین کارگردان زن ایرانی می گیرد،دلیر زنی که در آن عصر مردسالار با شجاعت پشت دوربین قرار گرفت و به زنان دیگر نیز جرات فیلمسازی داد.

کارگردانان زن ایرانی به شهلا ریاحی مدیون هستند و باید این دین را با ادای احترام به این بانوی محترم ادا کنند.باید به دیدارش بروند و در این روزهای ناتوانی تسکینی باشند بر دردهای جسم و جانش.

به قلم سیدرضا اورنگ.

تهیه - اکبر حیدرپور/